Vui chơi được coi là một nhu cầu hiện sinh của con người, nhờ đó chúng ta hình thành nhân cách, phát triển tinh thần cộng tác, xã hội hóa và tự chủ. Ở mọi độ tuổi, chúng ta nên dành thời gian thích hợp cho các hoạt động vui chơi vì chúng cho phép chúng ta thư giãn, giải tỏa căng thẳng, stress và phục hồi năng lượng hữu ích cho các hoạt động.
Từ “vui chơi” bắt nguồn từ tiếng Latin iŏcus, có nghĩaa là “trò đùa, vui chơi” và nhắm đến một thứ gắn kết với mọi người. Cho dù là người lớn hay trẻ nhỏ, thực tế tất cả đều thích chơi! Trò chơi được sinh ra như một phức hợp của các luật chơi, quy tắc, kỹ thuật và xây dựng tinh thần, giúp cấu trúc thời gian, giải trí và mang lại cảm giác vui tươi cho thực tại.
Trò chơi và các chức năng của nó
Trò chơi có một số chức năng được tóm tắt trong một vài từ khóa:
Giao tiếp: vui chơi là một hành động giao tiếp, bởi vì nó giả định trước sự hiện diện của người khác, trong thực tế hay trong trí tưởng tượng. Theo Winncott, điều này cho phép chúng ta phân biệt giữa tưởng tượng và mơ tưởng: trí tưởng tượng làm phong phú cuộc sống với những ý nghĩa mới và đưa ra những ý tưởng mới cho hành động; mơ mộng là kết quả của sự cô lập ức chế đến mức can thiệp vào sự cân bằng tâm linh của con người với các hoạt động hàng ngày.
Luật chơi: Không có trò chơi nào mà không có luật chơi. Luật chơi là điều kiện tiên quyết để tạo ra trò chơi, có thể được so sánh với cấu trúc ngôn ngữ cho phép người đối thoại giao tiếp. Ở trẻ em, ý thức tôn trọng luật lệ, bắt đầu từ trò chơi, ngang qua trò chơi cho phép chúng ta hiểu được mức độ học tập của chúng.
Truyền tải: liên quan đến việc chuyển giao kiến thức, hiểu biết và khái niệm từ người chơi này sang người chơi khác. Thật vậy, trong tất cả các nền văn hóa, có những trò chơi điển hình được truyền lại giữa các thế hệ.
Tiến hóa và xã hội hóa: xã hội học đương đại tin rằng thái độ vui tươi có khả năng làm cho cộng đồng phát triển theo ý thức xã hội hóa, hợp tác và cạnh tranh mang tính xây dựng. Ví dụ, trong thời đại kỹ thuật số, chúng ta đang chứng kiến sự gia tăng của các trò chơi ảo và trò chơi video tương tác.
Học để trưởng thành: khả năng biết cách chơi, khi trưởng thành, chúng chuyển thành khả năng biết cách làm việc. Do đó, giữa hai lĩnh vực chúng ta thấy có những điểm tương đồng đáng kể và những điều kiện cơ bản giống nhau, chẳng hạn như:
– Khả năng kiểm soát các xung động có tính chất phá hoại hoặc biến chúng thành các xung động có tính xây dựng;
– Khả năng thực hiện các kế hoạch được thiết lập trước, ngoài các kết quả đạt được hoặc niềm vui tức thời, khả năng chịu đựng được tâm trạng thất vọng trong chốc lát, trong ánh nhìn của kết quả cuối cùng;
– Khả năng chuyển từ “nguyên tắc khoái cảm” nguồn gốc của sự hưởng thụ quy ngã sang “nguyên tắc thực tế”, cho phép bạn trải nghiệm điều vui thích trong khi tôn trọng các quy tắc xã hội.
Chơi là học
Nghiên cứu trong lĩnh vực sư phạm và tâm lý học đã chỉ ra rằng với trò chơi, cụ thể là trò chơi mang tính biểu tượng, đứa trẻ có thể phát triển các kỹ năng nhận thức, tình cảm và xã hội như thế nào. Trên thực tế, thông qua chơi, đứa trẻ kiểm tra cảm xúc và cảm giác bằng cách rèn luyện bản thân để đối mặt với thực tế một cách an toàn và tự chủ. Do đó, chơi và học là hai khái niệm được liên kết với nhau: đứa trẻ có thể học bằng cách chơi, nhằm phát triển toàn diện đời sống tâm lý – thể chất của trẻ. Câu nói “Chơi mà học” không chỉ dành cho trẻ em mà ngay cả người lớn cũng có thể học hỏi, nuôi dưỡng sự độc đáo, trí tưởng tượng và óc sáng tạo. Hơn nữa, nó đã chứng minh rằng sự sáng tạo không do học được, nhưng có thể được khuyến khích và kích thích, thông qua các phương pháp giảng dạy phối hợp và giải trí thích hợp.
Trên quan điểm giáo dục, trong thực tế, có những phương pháp luận như giải quyết vấn đề và kích thích sự phát triển của kỹ năng sáng tạo. Do đó, thách thức đối với giáo viên và các nhà giáo dục là làm cho việc học trở nên thú vị bằng cách chơi.
CÁC HỌC GIẢ ĐÃ COI TRỌNG VIỆC HỌC CỦA TRẺ THÔNG QUA VUI CHƠI.
Friedrich Fröbel (1782-1852), nhà sư phạm người Đức, là người đầu tiên cho thấy giá trị của việc vui chơi, không còn coi đó là sự lãng phí thời gian vô ích, mà là một phương tiện hỗ trợ sự phát triển của trẻ, vì nó giúp trẻ hiểu được các hình thức chung của vũ trụ nhờ đồ chơi, được gọi là “quà tặng”, có thể kích thích hoạt động mang tính biểu tượng, liên tưởng và trí tưởng tượng.
Maria Montessori (1870-1952), với phương pháp của mình, bà đã đề xuất một ngôi trường phù hợp với trẻ em, nơi mà trẻ có thể xử lý mọi việc và tự do di chuyển. Như thế, trẻ có cơ hội kích thích óc sáng tạo và trí tưởng tượng. Bà đề nghị các loại đồ chơi được phân chia theo cấp độ, từng bước tăng dần nhằm phát triển các chức năng vận động – giác quan trong một môi trường phù hợp với nhu cầu hoạt động, vui chơi và học tập tự phát của trẻ.
Eduard Claparéde (1873-1940) ủng hộ lý thuyết rằng vui chơi là một hoạt động hiệu quả để thỏa mãn các nhu cầu tự nhiên và cho phép mong muốn trở thành hiện thực, bằng cách thúc đẩy sự sáng tạo và tính hồn nhiên của trẻ.
Jean Piaget (1896 – 1980), định nghĩa hoạt động vui chơi của trẻ như một cách rèn luyện thực sự giúp trẻ trưởng thành trong tương lai. Đó cũng là cách để hòa nhập xã hội, sử dụng năng lượng mang tính xây dựng và học cách kiểm soát những khoảnh khắc thất vọng. Thực tế, trẻ em có xu hướng chuyển các sự kiện cụ thể thành trò chơi (thậm chí có tính chất tiêu cực), theo chiều hướng hư cấu, có thể dự đoán được và dễ quản lý hơn trong thực tế.
Việc học ngôn ngữ cũng dựa trên một hoạt động vui chơi: trong trò chơi, các hình thức ngôn ngữ vui tươi trở thành phần mở rộng của hành động và được chuyển đổi thành các cuộc đối thoại thực sự với các đồ vật và nhân vật có trong tư tưởng tuyệt vời, cho phép trẻ giới thiệu các kỹ năng có được trong mối quan hệ với những người khác.
Sigmund Freud (1856 – 1939) nói rằng các khía cạnh tâm lý của trò chơi là:
– Khía cạnh xúc tác: vui chơi giúp kiểm soát sự lo lắng, tái hiện lại tình huống đau buồn trong hoạt động vui chơi để có thể quản lý tốt hơn.
– Sự kiểm soát của thực tế bên trong và bên ngoài: với trò chơi, đứa trẻ có thể chuyển từ tình huống hư cấu sang tình huống thực tế mà không phải lo lắng nhiều và có thể hình thành thế giới nội tâm bằng cách cụ thể hóa qua các đồ vật.
Donald W. Winnicott (1896-1971): vui chơi là một trong những hiện tượng dàn xếp, đó là hoạt động mà đứa trẻ thực hiện chuyển từ phụ thuộc sang tự chủ, học cách ở một mình và duy trì sự tin tưởng nhất định vào một thực tế tích cực bảo vệ nó. Trong thực tế, từ các đồ vật giao dịch (đồ chơi hoặc chăn mền, khăn quàng cổ, v.v.), ngay lập tức làm cho đứa trẻ có cảm giác an toàn, có thể so sánh với sự an toàn có được trong các mối quan hệ tình cảm cá nhân trong tương lai.
Thánh Gioan Bosco (1815-1888), trong kinh nghiệm là một linh mục và nhà giáo dục ngài nhận thức tầm quan trọng của việc vui chơi trong cuộc sống của trẻ em, vì vui chơi giúp phát triển các khía cạnh cụ thể trong việc hình thành con người và xã hội tính nơi trẻ. Trên sân chơi Valdocco, chính ngài đã bày ra nhiều trò chơi, ngựa gỗ, xích đu, xà đơn, dụng cụ thể dục… điều này chứng tỏ trò chơi, ngay từ đầu của Nguyện xá, đã được coi là một trọng điểm trong tiến trình giáo dục và mục vụ, để lại dấu ấn trong đời sống của Cộng đoàn Giáo dục. Hơn nữa, trong phương pháp sư phạm giáo dục Salêdiêng, vui chơi chuẩn bị và đảm bảo năng lượng cũng như khả năng thích hợp để thực hiện tốt bổn phận của một người, đó là học tập, làm việc và cầu nguyện. Điều này giải thích tầm quan trọng của việc giải trí trong các nhà Salesien, cho cả trẻ em và người lớn. Trên thực tế, bạn không bao giờ ngừng vui chơi. Hoạt động vui chơi ở người lớn tiếp tục duy trì đặc tính có thể biến đổi hiện thực (các tác phẩm sáng tạo, thể thao, âm nhạc, nghệ thuật, v.v.). và đáp ứng nhu cầu đối chiếu hoặc tự xem xét bản thân, dừng lại hậu quả của các hành động. Khi chơi đùa, niềm vui được cảm nhận và tiềm năng sáng tạo của người tham gia vào các hoạt động vui chơi được mở rộng. Vì vậy, để tiếp tục phát triển ngay cả khi trưởng thành, bạn cần sử dụng thời gian của mình một cách sáng tạo, vì vui chơi, ở mọi độ tuổi, đều tốt cho bạn. Vui chơi cho phép bạn tìm lại chính mình, giải tỏa căng thẳng và đồng hành cho sự phát triển tính sáng tạo của bạn.
Luisa Nicolosi, FMA
lunicolosi@tiscali.it
(DMA, số 4-2020)