Gia đình là ngôi trường đầu tiên dạy con người về cách thức giao tiếp. Dù sống trong bất cứ hoàn cảnh nào, chúng ta vẫn có thể học được từ chính gia đình của mình cách tương giao với người khác. Trong bối cảnh của thời đại kỹ thuật số, nơi truyền thông xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống hàng ngày, chúng ta phải nhận thức rõ rằng sự hiện diện và ảnh hưởng của nó đối với gia đình là vô cùng sâu sắc. Việc tìm hiểu về mối tương quan giữa truyền thông xã hội và gia đình mang lại cho chúng ta cơ hội suy ngẫm sâu sắc về chính bản chất của nó. Trong thế giới ngày nay, phạm vi tiếp cận ngày càng mở rộng của báo chí, đài phát thanh, phim ảnh và truyền hình và Internet có ảnh hưởng sâu sắc đến các gia đình. Thật cần thiết để khám phá mối quan hệ phức tạp giữa giao tiếp xã hội và động lực gia đình, nêu bật những lợi ích và thách thức do các phương tiên truyền thông hiện đại đặt ra.
1. Sự thâm nhập của truyền thông xã hội vào đời sống gia đình
Các phương tiện truyền thông xã hội đã thấm sâu vào đời sống và hoạt động của gia đình. Chúng định hình lịch trình hàng ngày, thay đổi thói quen đã hình thành và trở thành tâm điểm của cuộc trò chuyện và thảo luận. Những phương tiện này tác động đến tâm lý người dùng, ảnh hưởng đến cảm xúc và trí tuệ của họ, đồng thời mở rộng sang lĩnh vực đạo đức và tôn giáo. Các tin tức và cuộc thảo luận được đưa vào cuộc thảo luận của gia đình thông qua các trang in hoặc phương tiện nghe nhìn, ảnh hưởng đến hành vi và gây ra những phản ứng đa dạng.
2. Ưu điểm của truyền thông xã hội
Những lợi ích của tình hình mới này là không thể phủ nhận. Sự phát triển trí tuệ của giới trẻ được đẩy nhanh, di sản văn hóa của họ được làm phong phú và nhận thức của họ về các vấn đề toàn cầu như hòa bình, công lý và phát triển được nâng cao. Tuy nhiên, sức thuyết phục của những phương tiện này có thể được khai thác cho cả mục đích tốt và xấu. Việc thưởng thức quá nhiều nội dung nghe nhìn có thể làm suy giảm giá trị gia đình, có khả năng gây ra sự cô lập thay vì đoàn kết. Vì vậy, điều quan trọng là phải giáo dục lương tâm và sử dụng những nguồn làm phong phú văn hóa này một cách khôn ngoan và thận trọng.
3. Giáo dục và đào tạo lương tâm
Nhiệm vụ của giáo dục hiện nay bao gồm việc đào tạo các cá nhân tương tác một cách khôn ngoan và chọn lọc với các phương tiện truyền thông xã hội. Các gia đình phải đảm nhận trách nhiệm này, cộng tác với các trường học, để nuôi dưỡng sự quân bình và phán đoán khách quan khi đánh giá các chương trình khác nhau. Điều này liên quan đến việc phân định những gì nên chấp nhận hoặc từ chối dựa trên các tiêu chuẩn luân lý và đạo đức.
4. Đối thoại giữa gia đình và những người làm truyền thông
Một cuộc đối thoại hiệu quả giữa gia đình và những người chịu trách nhiệm về truyền thông xã hội là điều cần thiết. Gia đình không chỉ nên bày tỏ mong muốn, phê bình mà còn phải đánh giá cao nỗ lực của những nhà truyền thông cung cấp nội dung văn hóa, giải trí. Ngược lại, nhà truyền thông phải tôn trọng nhu cầu của gia đình, đôi khi đòi hỏi lòng dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao. Họ nên can đảm loại bỏ những nội dung gây tổn hại đến sự ổn định của gia đình, chẳng hạn như khiêu dâm, bạo lực, cổ vũ việc ly hôn hoặc các hành vi chống đối xã hội trong giới trẻ. Thay vào đó, họ nên giáo dục công chúng coi trọng những lý tưởng như sự cống hiến hết mình, sự hy sinh và chủ nghĩa anh hùng trong cuộc sống hàng ngày.
5. Cộng tác với các hiệp hội và đoàn thể
Các gia đình được khuyến khích cộng tác với các hiệp hội và đoàn thể để truyền đạt nguyện vọng và yêu cầu chính đáng của họ tới các chuyên gia truyền thông xã hội. Những cuộc tọa đàm trực tiếp hoặc trực tuyến sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc đối thoại mang tính xây dựng, hứa hẹn một tương lai tốt đẹp và thanh thản hơn trong khía cạnh phức tạp này của cuộc sống hiện đại.
6. Sự hiện diện của các Kitô hữu trong truyền thông xã hội
Sự hiện diện của các Kitô hữu trong thế giới truyền thông chuyên nghiệp là đặc biệt cần thiết. Các gia đình nên hỗ trợ những thành viên mong muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực này, hiểu rằng cái ác không phải là cố hữu của bất kỳ ngành nghề nào. Có rất nhiều ví dụ về lối sống đạo đức trong báo chí, sân khấu và phim ảnh, nơi các cá nhân sống bày tỏ niềm tin vào Thiên Chúa trong khi tận tâm thực hiện nhiệm vụ của mình. Lịch sử Kitô giáo cho thấy ảnh hưởng của Tin Mừng ngày càng mạnh mẽ hơn giữa những thách thức về môi trường, biến đổi và hồi sinh môi trường xung quanh. Những người trẻ có nền tảng đạo đức và tôn giáo vững chắc, được truyền cảm hứng từ những lý tưởng chân chính, cần được khuyến khích tham gia vào các hoạt động truyền thông xã hội.
7. Tăng cường ảnh hưởng của truyền thông xã hội
Một đánh giá thực tế cho thấy ảnh hưởng của các kỹ thuật truyền thông xã hội sẽ tăng lên trong các xã hội tương lai. Mọi nỗ lực phải được thực hiện để đảm bảo ảnh hưởng này tác động tích cực đến gia đình. Bằng cách khuyến khích tạo ra những sản phẩm truyền thông hữu hiệu và phong phú trong lĩnh vực truyền thông xã hội và hỗ trợ những người sử dụng những phương tiện này để nâng cao đời sống gia đình, chúng ta có thể đóng góp cho một tương lai tươi sáng cho nhân loại.
Tóm lại, chúng ta luôn tin tưởng về những thông điệp về truyền thông của Kitô giáo sẽ đến được mọi nơi trên thế giới, truyền cảm hứng cho những nỗ lực thúc đẩy nội dung thân thiện với gia đình trong truyền thông xã hội. Bằng cách thúc đẩy mối quan hệ hợp tác và hiểu biết giữa gia đình và những người hoạt động trong lĩnh vực truyền thông, chúng ta có thể khai thác sức mạnh của các phương tiện truyền thông hiện đại để làm phong phú thêm cuộc sống gia đình và củng cố cơ cấu xã hội. Một kỷ nguyên mới của sự tham gia tích cực vào truyền thông xã hội sẽ góp phần mang lại hạnh phúc và thịnh vượng cho các gia đình trên toàn thế giới.
Lm. Micae Rua
Trần Phạm Hoàng Gia Thi, SDB