Thánh Gioan Bosco, được gọi cách trìu mến là Don Bosco, nổi tiếng với những công việc không biết mệt mỏi trong việc đào tạo và giáo dục những người trẻ, đặc biệt là những người bị thiệt thòi trong xã hội. Phương pháp giáo dục của ngài, được biết đến với tên gọi Hệ thống Dự phòng, tiếp tục truyền cảm hứng cho các nhà giáo dục và nhà đào tạo trên toàn thế giới. Cuốn sách của Franc Marsic, Hệ thống Dự phòng của Don Bosco như một Linh đạo sống động, cung cấp một cuộc khám phá toàn diện về hệ thống này, làm nổi bật các chiều kích thần học, sư phạm và tinh thần của nó. Bài viết này sẽ đi sâu vào các chủ đề chính được trình bày trong tác phẩm của Franc Marsic, nhấn mạnh Hệ thống Dự phòng không chỉ là một phương pháp giáo dục mà còn là một linh đạo sống động thúc đẩy sự phát triển toàn diện của những người trẻ.
1. Nền tảng của Hệ thống Dự phòng
Theo Marsic giải thích, Hệ thống Dự phòng hoàn toàn trái ngược với các phương pháp đàn áp phổ biến vào thời của Don Bosco. Thay vì sử dụng nỗi sợ hãi, hình phạt và kỷ luật nghiêm ngặt, Don Bosco đã đề xuất một hệ thống được xây dựng dựa trên lý trí, tôn giáo và lòng nhân ái. Marsic nhấn mạnh ba trụ cột này có nguồn gốc sâu xa trong linh đạo Kitô giáo. Don Bosco tin rằng mỗi người trẻ đều mang trong mình một tia lửa thiêng liêng và vai trò của nhà giáo dục là giúp tia lửa đó bừng cháy và tỏa sáng.
Marsic nhấn mạnh rằng đối với Don Bosco, giáo dục không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức; mà còn là hình thành toàn bộ con người — trí óc, cơ thể và tâm hồn. Hệ thống Dự phòng mang tính nhân văn sâu sắc, công nhận phẩm giá của mỗi người và thúc đẩy môi trường nơi những người trẻ có thể phát triển trong sự tự do, trách nhiệm và tình yêu. Theo cách này, đây không chỉ là một phương pháp sư phạm mà còn là một linh đạo đồng hành, nơi nhà giáo dục đồng hành cùng những người trẻ, hướng dẫn họ hướng tới sự phát triển cá nhân và mối quan hệ sâu sắc hơn với Thiên Chúa.
2. Lý trí, Tôn giáo và Lòng thương mến
Marsic khám phá nền tảng với ba yếu tố then chốt của Hệ thống Dự phòng: lý trí, tôn giáo và lòng thương mến (amorevolezza). Mỗi yếu tố này phản ánh tầm nhìn của Don Bosco về giáo dục và đào tạo.
Lý trí: Don Bosco nhấn mạnh tầm quan trọng của lý trí và đối thoại trong quá trình giáo dục. Theo Marsic, điều này phản ánh sự tôn trọng sâu sắc của Don Bosco đối với trí thông minh và ý chí tự do của những người trẻ. Thay vì áp đặt các quy tắc một cách tùy tiện, Don Bosco tin vào việc giải thích lý do đằng sau chúng, nuôi dưỡng bầu khí tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau. Marsic lưu ý rằng lý trí cũng bao gồm sự linh hoạt và hiểu biết trong việc giải quyết các nhu cầu cá nhân, giúp những người trẻ nhận ra điều gì là tốt cho họ.
Tôn giáo: Tôn giáo là cốt lõi của hệ thống giáo dục của Don Bosco, không phải là một tập hợp các thực hành cứng nhắc mà là một đức tin sống động làm sinh động mọi khía cạnh của cuộc sống. Marsic trình bày quan điểm của Don Bosco về tôn giáo không chỉ là hướng dẫn giáo lý mà là con đường hình thành mối quan hệ cá nhân với Chúa Kitô. Chiều kích tâm linh của Hệ thống Dự phòng mời gọi những người trẻ khám phá sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc sống hàng ngày của họ, làm sâu sắc thêm đức tin của họ thông qua cầu nguyện, các bí tích và đời sống đạo đức. Marsic nhấn mạnh rằng tinh thần của Don Bosco là sự nhập thể sâu sắc, nhìn thấy bàn tay của Chúa trong những khoảnh khắc hàng ngày và khuyến khích một biểu hiện đức tin vui tươi, thiết thực.
Lòng thương mến: Đối với Marsic, lòng thương mến (amorevolezza) là đỉnh cao của Hệ thống Dự phòng. Đó là biểu hiện của tình yêu thương và sự quan tâm chân thành dành cho những người trẻ, tạo ra một môi trường giống như gia đình, nơi họ có thể cảm thấy an toàn, được tôn trọng và được coi trọng. Tình yêu của Don Bosco không xa cách hay độc đoán; đó là tình cảm, cá nhân và nuôi dưỡng. Marsic cho rằng loại tình yêu này phản ánh tình yêu của Chúa Cha, người mong muốn mọi đứa trẻ đều phát triển. Do đó, lòng nhân từ yêu thương trở thành bầu không khí thánh thiêng giúp cả nhà giáo dục và người trẻ cùng nhau phát triển trong sự thánh thiện.
3. Hệ thống Dự phòng như một Linh đạo sống động
Marsic lập luận rằng Hệ thống Dự phòng không chỉ là một phương pháp giáo dục mà còn là một linh đạo sống động. Sự phân biệt này rất quan trọng vì nó biến đổi hệ thống từ một tập hợp các chiến lược sư phạm thành một cách sống năng động. Hệ thống của Don Bosco không phải là tĩnh tại mà luôn phát triển và thích ứng với nhu cầu của các thời đại và nền văn hóa khác nhau, đồng thời luôn bắt nguồn từ các nguyên tắc cốt lõi là tình yêu và sự tôn trọng đối với người trẻ.
Marsic nhấn mạnh rằng linh đạo của Don Bosco có tính quan hệ sâu sắc. Vai trò của nhà giáo dục không chỉ là hướng dẫn mà còn là đồng hành và cố vấn cho những người trẻ trong một mối quan hệ tin cậy. Mối quan hệ này được đặc trưng bởi mong muốn của nhà giáo dục đối với hạnh phúc và sự cứu độ của người trẻ. Marsic lưu ý đến sự nhấn mạnh của Don Bosco về sự hiện diện — nhà giáo dục phải hiện diện về mặt thể chất, tình cảm và tinh thần với những người trẻ, chia sẻ cuộc sống, những đấu tranh và niềm vui của họ. Sự hiện diện mục vụ này, dựa trên tình yêu và lòng trắc ẩn, trở thành một cách quan trọng để Hệ thống Dự phòng được thực hiện.
Hơn nữa, Marsic lưu ý rằng tinh thần của Hệ thống Dự phòng là tinh thần cộng đồng. Don Bosco hình dung ra một cộng đồng gồm các nhà giáo dục và những người trẻ, sống trong bầu không khí hỗ trợ lẫn nhau và vui vẻ. Tinh thần gia đình này nuôi dưỡng cảm giác gắn bó và khuyến khích những người trẻ chịu trách nhiệm với nhau. Marsic nhấn mạnh rằng khía cạnh cộng đồng này là biểu hiện quan trọng của các môn đệ của Chúa Kitô, phản ánh lời kêu gọi của Giáo hội là sống hiệp thông với người khác.
4. Ý nghĩa đối với các nhà giáo dục và nhà đào tạo ngày nay
Trong phần cuối của cuốn sách, Marsic suy ngẫm về sự liên quan của Hệ thống Dự phòng của Don Bosco đối với các nhà giáo dục và nhà đào tạo ngày nay. Ông thừa nhận những thách thức do nền văn hóa hiện đại đặt ra, với sự nhấn mạnh vào chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa tương đối và chủ nghĩa duy vật. Tuy nhiên, Marsic khẳng định rằng hệ thống của Don Bosco cung cấp một phương thuốc giải độc sâu sắc cho những thách thức này bằng cách đề xuất một tinh thần có mối quan hệ sâu sắc, nhân hậu và hy vọng.
Đối với Marsic, Hệ thống Dự phòng kêu gọi các nhà giáo dục trở thành chứng nhân của hy vọng và tình yêu trong một thế giới thường thiếu cả hai. Nó thách thức họ xem công việc của mình như một ơn gọi, một sự tham gia vào kế hoạch yêu thương của Chúa dành cho mỗi người trẻ. Bằng cách thể hiện lý trí, tôn giáo và lòng thương mến, các nhà giáo dục có thể tạo ra không gian nơi những người trẻ cảm thấy được nhìn nhận, yêu thương và được trao quyền để trở thành phiên bản tốt nhất của chính họ.
Kết luận
Hệ thống Dự phòng của Don Bosco như một linh đạo sống động của Franc Marsic cung cấp một cuộc khám phá phong phú và sâu sắc về chiều sâu tâm linh của phương pháp giáo dục của Don Bosco. Hơn cả một tập hợp các kỹ thuật, Hệ thống Dự phòng là một cách sống năng động, bắt nguồn từ tình yêu thương của Thiên Chúa và cam kết phát triển toàn diện cho những người trẻ. Thông qua lý trí, tôn giáo và lòng thương mến, cách tiếp cận của Don Bosco vẫn là một mô hình phù hợp và truyền cảm hứng cho các nhà giáo dục và nhà đào tạo ngày nay, đưa ra một tầm nhìn đầy hy vọng về giáo dục dựa trên đức tin, lòng trắc ẩn và sự phát triển cộng đồng.
Lm. Micae Rua Trần Phạm Hoàng Gia Thi, SDB
Viết dựa theo cuốn sách
“Don Bosco’s Preventive System as a Living Spirituality”
của Franc Marsic
